De periode van 1900 tot 1919:
Een reconstructie van Fie's jeugd
Inhoud: Amsterdam en Den Haag (1900-1908) | Apeldoorn (1908-1919)
Over de jonge jaren van Fie de Ferrante (Catharina Sophia Calmeijer) is niet veel bekend. Daarom is met behulp van verhalen van familieleden, informatie uit gevonden documenten, gemeentelijke registers en internet een reconstructie gemaakt van Fie's jeugd. Afbeeldingen tonen onder andere de geboorteakte en het uittreksel uit het bevolkingsregister (opgevraagd bij het Stadsarchief van de Gemeente Amsterdam), de paar foto's, de ansichtkaart en briefjes uit een oude doos, en informatie over de adressen waar het gezin zou hebben gewoond volgens het Bevolkingsregister. - Maar of dit werkelijk conform de waarheid is? Wie zal het zeggen?
Over de jonge jaren van Fie de Ferrante (Catharina Sophia Calmeijer) is niet veel bekend. Daarom is met behulp van verhalen van familieleden, informatie uit gevonden documenten, gemeentelijke registers en internet een reconstructie gemaakt van Fie's jeugd. Afbeeldingen tonen onder andere de geboorteakte en het uittreksel uit het bevolkingsregister (opgevraagd bij het Stadsarchief van de Gemeente Amsterdam), de paar foto's, de ansichtkaart en briefjes uit een oude doos, en informatie over de adressen waar het gezin zou hebben gewoond volgens het Bevolkingsregister. - Maar of dit werkelijk conform de waarheid is? Wie zal het zeggen?
Amsterdam en Den Haag (1900-1908)
Afb.1: Het gezin Calmeyer. Afb.2:: De kinderen; Michael Rudolph Hendrik, Johan Hendrik, Catharina Sophia (Fie). Afb.3: Fie als jong meisje. (Klik op een afbeelding voor vergroting.)
Volgens de familieverhalen zou Fie geboren zijn als dochter van Johan Hendrik Calmeijer en Jane Ann de Veer op 8 december 1900 in de buurt van de Marinewerf te Amsterdam. Volgens de geboorteakte (opgevraagd bij het Stadsarchief van de Gemeente Amsterdam) is Fie geboren aan het Oosterpark nr. 35 te Amsterdam, waar de familie zou hebben gewoond sinds 1899. Het oorspronkelijke huis uit die tijd bestaat niet meer.
Waar Johan Hendrik Calmeijer, Jane Ann de Veer en de kinderen als jong gezin precies hebben gewoond is niet echt duidelijk.
In het register van het Gemeente Archief Amsterdam staan vermeld; Den Haag, Wassenaar*, Amsterdam, Den Helder en Apeldoorn. * Het is onduidelijk of Wassenaar tot de woonplaatsen behoort. Naar alle waarschijnlijkheid verbleef Johan Henrik lange periodes op zee, was hij onder andere kapitein luitenant ter zee op het schip ´De Wassenaer` en had hij zijn hoofdverblijfplaats in Amsterdam.]
Het enige adres uit Fie's jonge jaren waar wèl herinneringen van bewaard zijn gebleven is Stephensonstraat nr 45 te Den Haag. Zie onderstaande foto's. Waarschijnlijk is moeder met de kinderen vanuit Amsterdam naar Den Haag verhuisd, omdat zij daar familie had wonen. De familie Calmeijer was waarschijnlijk een van de eerste bewoners, want het huis is gebouwd net voor de eeuwwisseling. Anno 2011 was het huis in een zeer goede staat en werd het, zo heb ik mogen constateren, met liefde verzorgd en bewoond.
Volgens het Stadsarchief Amsterdam verhuisde moeder met de kinderen op 11 juni 1906 naar de Marnixkade nr. 3 te Amsterdam.
Volgens 'de verhalen' ging Fie als klein meisje naar de Frederiksschool. (Dit was een meisjesschool aan het Frederiksplein nr. 35, nabij de Achtergracht, achter het Paleis van de Volksvlijt. Het gebouw is reeds lang geleden gesloopt.) Fie's broers bezochten de Reguliersschool voor jongens aan de Reguliersgracht, en brachten Fie soms wel naar school. Fie's oudste broer Michael (Mike) wilde haar nog wel eens pesten. Dan bracht hij Fie geblinddoekt onder zijn mantel naar school, onderweg kreeg zij dan commando's; "rechts, links, rechts, rechtdoor...., etc.
Waar Johan Hendrik Calmeijer, Jane Ann de Veer en de kinderen als jong gezin precies hebben gewoond is niet echt duidelijk.
In het register van het Gemeente Archief Amsterdam staan vermeld; Den Haag, Wassenaar*, Amsterdam, Den Helder en Apeldoorn. * Het is onduidelijk of Wassenaar tot de woonplaatsen behoort. Naar alle waarschijnlijkheid verbleef Johan Henrik lange periodes op zee, was hij onder andere kapitein luitenant ter zee op het schip ´De Wassenaer` en had hij zijn hoofdverblijfplaats in Amsterdam.]
Het enige adres uit Fie's jonge jaren waar wèl herinneringen van bewaard zijn gebleven is Stephensonstraat nr 45 te Den Haag. Zie onderstaande foto's. Waarschijnlijk is moeder met de kinderen vanuit Amsterdam naar Den Haag verhuisd, omdat zij daar familie had wonen. De familie Calmeijer was waarschijnlijk een van de eerste bewoners, want het huis is gebouwd net voor de eeuwwisseling. Anno 2011 was het huis in een zeer goede staat en werd het, zo heb ik mogen constateren, met liefde verzorgd en bewoond.
Volgens het Stadsarchief Amsterdam verhuisde moeder met de kinderen op 11 juni 1906 naar de Marnixkade nr. 3 te Amsterdam.
Volgens 'de verhalen' ging Fie als klein meisje naar de Frederiksschool. (Dit was een meisjesschool aan het Frederiksplein nr. 35, nabij de Achtergracht, achter het Paleis van de Volksvlijt. Het gebouw is reeds lang geleden gesloopt.) Fie's broers bezochten de Reguliersschool voor jongens aan de Reguliersgracht, en brachten Fie soms wel naar school. Fie's oudste broer Michael (Mike) wilde haar nog wel eens pesten. Dan bracht hij Fie geblinddoekt onder zijn mantel naar school, onderweg kreeg zij dan commando's; "rechts, links, rechts, rechtdoor...., etc.
Brieven van Fie's vader. Datum linker brief: 16 april 1905.
Lieve Zusje. Dank je wel voor je briefje. Daar was ik erg blij mee. Wel, wel, wat heeft die goede St. Niclaas bij je lui gereden, en dan heb je nog zoo'n mooie poppenwagen gekregen, jij bent ingespannen hoor. Is dat geen lief palntje zus, zoo groeien ze hier in de Oost. Dag Zusje, een kusje van Pa. In het lieve maandje Mei, Soopen de koetjes in de wei. (16 apr. '05) / Mijn lieve Zusje. Wat zeg je wel van dit plaatje? Dit koetje is heerlijk aan het smullen van het malsche gras, dat op de weide groeit. De Chineesche pop maakt het goed en ligt rustig te slapen in mijn linnenkast. Kwam ik nu maar gauw thuis, hè zus! Nog maar wat geduld hebben hoor. Het zal nu, hoop ik, zoo lang niet meer duren. Heel veel kusjes van je liefste vader. |
Ansichtkaart met afbeelding van de Marinewerf. [Bron: Fotoboek Fie] | Locatie Marinewerf Amsterdam op Google Maps.
Ansichtkaart uit 1903 van het Oosterpark. [Bron: Stadsarchief Amsterdam] | Locatie Oosterpark 35 Amsterdam op Google Maps
Hoofdgracht 66a in Den Helder. In dit gebouw op het noordelijke puntje van Den Helder is nu het Maritiem Museum gevestigd.
Een oude briefkaart van de Stephensonstraat die bewaard is gebleven. Stephensonstraat 45 anno nu. De locatie in Google Maps.
De Marnixkade 1 t/m 5, toen en nu. De lokatie in Google Maps.
Frederiksplein met Frederiksschool rond 1870 en dezelfde locatie nu. | Locatie Frederiksplein in Google Maps.
Apeldoorn (1908-1919)
Vader kon als marineman vroeg met pensioen. Dit gaf het gezin de gelegenheid om op 28 juli 1908 naar de meer landelijke omgeving van Apeldoorn te verhuizen. Zij gaven hieraan waarschijnlijk de voorkeur vanwege de opgroeiende kinderen.
Hun eerste huis in Apeldoorn was gelegen aan de Verlengde Badhuisweg, nu Badhuisweg 89. Het huis dateert van omstreeks 1907, gloednieuw dus, op dat moment. De huidige bewoners zijn nog in bezit van een (kopie van de) tekening van de architect.
Later is de familie Calmeyer verhuisd naar Daendelsweg nr. 5. De nummering is gewijzigd. Daendelsweg nr. 5 werd later Daendelsweg nr. 19. Zie onderstaande foto's van Daendelsweg toen en nu. Een ansichtkaart (onderaan deze pagina) laat ons weten dat de de ouders van Fie daar in januari 2015 in ieder geval nog woonde.
Naar alle waarschijnlijkheid bezocht Fie in Apeldoorn als kind de Van Kinsbergenschool. In de 19de eeuw was Instituut Kinsbergen een kostschool voor kinderen uit de zeer welgestelde gezinnen. (Jan Hendrik van Kinsbergen (1735-1819) was, net als Fie's vader, zee-officier. Hij was tevens een opvallende verschijning als admiraal, filantroop en schrijver.)
Na de lagere school ging Fie naar de Koninklijke Hogere Burgerschool (HBS) aan de Jonkheer Meester G.W. Molleruslaan 42 te Apeldoorn. De school werd geopend in 1877 door Koning Willem III (tevens oprichter) en Prins Hendrik der Nederlanden. De school bestaat nog steeds, het is nu "De Koninklijke Scholengemeenschap Apeldoorn". Het is de oudste school van de stad. (NB Helaas zijn er geen gegevens van Fie terug te vinden in het schoolarchief.)
Vanaf haar vijftiende ging Fie op de woensdagmiddag naar een tekencursus op de zolder van de Ambachtsschool in de Molenstraat in Apeldoorn. Daar kreeg zij, samen met andere kinderen en volwassenen, haar eerste tekenlessen van Piet (Pieter) Puype, een Zeeuws Apeldoornse beeldhouwer en tekenleraar te Apeldoorn. Fie bleek al snel talent te hebben, daarom bood de heer Puype aan haar klaar te stomen voor de LO-akte (Lager Onderwijs Akte) Tekenen. Hiervoor moest zij wel extra uren komen tekenen, maar behaalde haar akte al in 1917, nog voordat zij klaar was met de HBS. Na de HBS zou Fie direct naar Amsterdam gaan om haar MO-akte (Middelbaar Onderwijs Akte) Tekenen te halen. Maar Puype zei dat hij haar kon leren wat ze daar in het eerste jaar zou leren. Zo bleef Fie dat jaar thuis en richtte ze op zolder een klein kamertje in als atelier. Dat was in 1918. Puype gaf haar vaak tekenles aan de hand van gipsmodellen. De theorielessen waren bij hem thuis, in zijn atelier, alwaar zijn vele kinderen rondliepen en ook zijn vrouw in mooie Zeeuwse klederdracht.
Hun eerste huis in Apeldoorn was gelegen aan de Verlengde Badhuisweg, nu Badhuisweg 89. Het huis dateert van omstreeks 1907, gloednieuw dus, op dat moment. De huidige bewoners zijn nog in bezit van een (kopie van de) tekening van de architect.
Later is de familie Calmeyer verhuisd naar Daendelsweg nr. 5. De nummering is gewijzigd. Daendelsweg nr. 5 werd later Daendelsweg nr. 19. Zie onderstaande foto's van Daendelsweg toen en nu. Een ansichtkaart (onderaan deze pagina) laat ons weten dat de de ouders van Fie daar in januari 2015 in ieder geval nog woonde.
Naar alle waarschijnlijkheid bezocht Fie in Apeldoorn als kind de Van Kinsbergenschool. In de 19de eeuw was Instituut Kinsbergen een kostschool voor kinderen uit de zeer welgestelde gezinnen. (Jan Hendrik van Kinsbergen (1735-1819) was, net als Fie's vader, zee-officier. Hij was tevens een opvallende verschijning als admiraal, filantroop en schrijver.)
Na de lagere school ging Fie naar de Koninklijke Hogere Burgerschool (HBS) aan de Jonkheer Meester G.W. Molleruslaan 42 te Apeldoorn. De school werd geopend in 1877 door Koning Willem III (tevens oprichter) en Prins Hendrik der Nederlanden. De school bestaat nog steeds, het is nu "De Koninklijke Scholengemeenschap Apeldoorn". Het is de oudste school van de stad. (NB Helaas zijn er geen gegevens van Fie terug te vinden in het schoolarchief.)
Vanaf haar vijftiende ging Fie op de woensdagmiddag naar een tekencursus op de zolder van de Ambachtsschool in de Molenstraat in Apeldoorn. Daar kreeg zij, samen met andere kinderen en volwassenen, haar eerste tekenlessen van Piet (Pieter) Puype, een Zeeuws Apeldoornse beeldhouwer en tekenleraar te Apeldoorn. Fie bleek al snel talent te hebben, daarom bood de heer Puype aan haar klaar te stomen voor de LO-akte (Lager Onderwijs Akte) Tekenen. Hiervoor moest zij wel extra uren komen tekenen, maar behaalde haar akte al in 1917, nog voordat zij klaar was met de HBS. Na de HBS zou Fie direct naar Amsterdam gaan om haar MO-akte (Middelbaar Onderwijs Akte) Tekenen te halen. Maar Puype zei dat hij haar kon leren wat ze daar in het eerste jaar zou leren. Zo bleef Fie dat jaar thuis en richtte ze op zolder een klein kamertje in als atelier. Dat was in 1918. Puype gaf haar vaak tekenles aan de hand van gipsmodellen. De theorielessen waren bij hem thuis, in zijn atelier, alwaar zijn vele kinderen rondliepen en ook zijn vrouw in mooie Zeeuwse klederdracht.
Fie schrijft: Beste Mike. Hier zend ik je een eigen getekende briefkaart. Pa is net bezig om met een loep die kiek, die je gezonden hebt, te bekijken, want hij kent zijn bloedeigen zoon er niet eens uit. Maar je kijkt ook ontzettend zuur. Niet al te leuk om daar op wacht te staan. Nu ik eindig maar; je zult nog wel wat meer hooren want Ma zou je ook schrijven. Heel veel groeten. Sophietje Calmeyer Apeldoorn, Deandelsweg 5.
|
Een briefkaart van Fie naar Mike. Aan de adressering en de poststempels is te zien dat de kaart waarschijnlijk eerst naar de Oranje Kazerne in Den Haag (Den Cadet Inf. hsl) is verstuurd (zie stempel 's Gravenhage 25/01/1915), maar retour gekomen. Daarna is de kaart opnieuw verstuurd naar de Daguerrestraat 21 (stempel Apeldoorn 26/01/15). De sprookjesachtige tekening op de voorzijde is mogelijk door Fie zelf gemaakt. Welke kerktoren zou het zijn? In Den Haag of Delft misschien?
Fie bij een brievenbus op de hoek van de Daguerrestraat en de Regentesselaan (vlakbij Daguerrestraat 21, het adres op bovenstaande kaart). Op het bordje linksboven de brievenbus staat: "Brandweerpost: Daguerrestraat 14".
|
[Bron: Artikel waarin Fie vertelt over haar herinneringen aan de heer Puype, in de Apeldoornse Courant van 6 augustus 1984; "Een hard werkende man met een zwarte flambard"]
|
Plattegrond v.d. architect, ontwerp v/e Woonhuis a/d Verlengde Badhuisweg voor de Heer G. Goossens. Foto Badhuisweg 89 anno 2010. Locatie Badhuisweg 89.
Daendelsweg toen* en nu. [*Bron: fotoboek van Fie] | Locatie Daendelsweg in Google Maps.
De Van Kinsbergenschool (anno 1863) en een recente afbeelding van hetzelfde gebouw "Stadscafe Van Kinsbergen" aan de Nieuwstraat 295.
De Koninklijke HBS aan de Generaal Meester GW Molleruslaan / Prins Hendrikplein te Apeldoorn toen en nu.
De oude ambachtsschool aan de Stationsstraat/hoek Molenstraat in Apeldoorn.
Hoek Daguerrestraat en Regentesselaan (vlakbij huisnummer 21, het adres op bovenstaande kaart) anno 2011. (De brievenbus op de foto is vervangen voor een groencontainer!)